Soeki: Man die natievorming en eenheid voorstond
19/08/2020 23:11
-
Audry Wajwakana en Tascha Aveloo
Foto: Irvin Ngariman
PARAMARIBO -
Het is druk woensdag bij Sana Budaya bij de uitvaart van de dinsdag overleden meester in de kunsten, Soeki Irodikromo Hij werd 75 jaar. Met militair eerbetoon werd tegen de middag de Surinaamse vlag door vier militairen gedrapeerd over de kist. Als Javanist gebiedt de traditie dat de overledene binnen een etmaal moet worden begraven.
Onder een grote tent op het ruime terrein zitten familieleden en
geloofsgenoten rustig te wachten op de ceremoniën die omstreeks
twee uur 's middags zullen beginnen door een Kaum. Daarna zal de
stoet lopen naar de nabij gelegen begraafplaats waar er middels
saluutschoten afscheid genomen zal worden van Pak Soeki.
Het is een komen en gaan van vrienden, hoogwaardigheidsbekleders
en kennissen die de dinsdag overleden kunstenaar Soeki(djan)
Irodikromo de laatste eer komen bewijzen. Het Sana Budaya-terrein
is groot genoeg dat mensen - zonder dicht op elkaar te staan en
allen met mond-neusbedekking het condoleanceregister kunnen
tekenen, iets kunnen schilderen op een gespannen doek en zo hun
laatste groet kunnen brengen.
Culturele smeltkroes
In de ochtend werd de familie verrast door de mededeling van de
regering dat de geliefde vader, echtgenoot, opa én grote zoon van
de natie met staatseer begraven zou worden. "Deze man is reeds drie
keer gedecoreerd door verschillende presidenten voor zijn werk op
sociaal en cultuur gebied. Dat alleen al zegt heel veel", reageert
minister Marie Levens van Onderwijs en Cultuur.
Zij staat stil bij zij opleiding en zijn carrière daarna met
vele exposities. Maar ook dat hij als erelid van de Federation of
Visual Artists in Suriname (FVAS), als lid van de kunstorganisatie
Waka Tyopu en als kunstdocent een grote bijdrage heeft geleverd aan
de ontwikkeling van jong Surinaams kunsttalent.
Zij herinnert zich nog het enorme gevoel van trots dat zij
ervoer, toen zij eens in Washington tijdens een grote
IDB-kunstexpositie tussen de honderden andere werken een kleurrijk
werk van Soeki tegenkwam. "Hij was een man die eenheid en
natievorming voorstond. De culturele smeltkroes kon je altijd terug
vinden in al zijn werken", meent Levens.
Middels zijn kunst heeft hij verbondenheid proberen uit te
beelden. "Hij wist tijdens moeilijke tijden altijd te komen met
werken die inspireerden en versterkten, was een zachtmoedig en
vriendelijk mens en heeft jongeren geïnspireerd om van kunst en
cultuur te houden. Irodikromo deelde graag zijn kennis en dat heeft
bijgedragen tot verrijking vanhet culture veld. Hij zal daarom
altijd aanwezig zijn."
De Indonesische ambassadeur Julang Pujianto noemt Soeki "een
grote zoon van de diaspora die met zijn kunst een stempel heeft
gedrukt op de maatschappij" en hoopt dat zijn werk blijft
voortleven. "A p'pa Soeki a tranga", begint George Struikelblok en
roemt de kunstenaar onbaatzuchtig.
Maar de spreker kenmerkt zijn collega ook als een man die geen
blad voor de mond nam en altijd bereid was zijn schouders onder het
werk te zetten. "De man wiens stem altijd te horen was tijdens
vergaderingen. Hij hield van vissen en zijn Parbo", wat met
onderdrukt gelach van de aanwezigen werd beaamd.
Gezellige babbel
MC Elwin Atmodimedjo, voorzitter van Vereniging Herdenking
Javaanse Immigratie, werd heel emotioneel in zijn speech waarbij
hij Pak Soeki bedankte voor het vertrouwen in hem gesteld.
Kunstenaar Kurt Nahar noemt hem een zoon van Nola, verwijzend naar
zijn studie aan de Nola Hatterman Academy. "We hebben als jonge
kunstenaars door zijn werk in zijn voetsporen kunnen treden. Hij
was er in de tijd van Brandflu en Klas, als één van onze
voorbeeldfiguren die ons zoveel heeft geleerd hoe wij nu brood op
de plank kunnen zetten met kunst als ons werk."
Eén van zijn positieve dingen noemt Nahar de enorme
toegankelijkheid van de grootmeester. "Je kon bij hem altijd voor
advies, maar ook gewoon voor een gezellige babbel langslopen. En
die gastvrijheid heeft hij meegegeven aan zijn kinderen." Nahar
vond het jammer dat hij vanwege de Covid-19-regels niet meer
notitie heeft kunnen nemen van Soeki toen die ziek was.
Eén van de bijzondere producties is het enorm kunstwerk, de
gunung, die hij bijna alleen heeft opgezet aan de Sidodadiweg te
Groningen en een ander op het terrein van Sana Budaya. Nahar noemt
ook de gedrevenheid van zijn overleden collega voor het opzetten
van een Volksacademie voor Kunst en Cultuur en hoopt dat het
gedachtegoed van oom Soeki zal blijven voortleven. "Ik hoop ook dat
er voor het nageslacht een mooi standbeeld of borstbeeld voor hem
wordt neergezet."
Bootreis
Ook kunstenaar Ardie Setropawiro heeft mooie herinneringen aan
de overledene. Hij noemt hem een vaderfiguur, die vanuit zijn
gedrevenheid anderen kon inspireren. In zijn jonge jaren begon zijn
bewondering voor deze grote kunstenaar. "Ik vroeg me altijd af, wie
is deze man, wat gaat er om in zijn hoofd om dit soort dingen te
maken."
En pas nadat hij hem leerde kennen in de organisatie van
Beeldende Kunstenaars in Suriname in 1997, begon hij het te
begrijpen. "Hij wist je te motiveren en je groot te laten voelen.
Hij kende geen ras en religie. Hij kon uit het minimale zoveel
halen en hij was niet makkelijk van de wijs te brengen."
De kunstenaar streste niet gemakkelijk en als hij dat wel deed
dan ging hij vissen. Setropawiro herinnerde zich nog een reis met
anderen waarbij de motor van de boot het midden op de rivier begaf.
"Geen enkele paniek. Soeki roeide naar de kust en daar heeft hij
twee dagen voor ons gekookt totdat we weg konden." Pak Soeki was
een man met een groot hart en een groot denker. "Ik kon hem in het
ziekenhuis nog bedanken dat hij mij en vele anderen wegwijs heeft
gemaakt in het leven."
Gedenken
Monique Nouh Chaia, galeriehouder van Readytex Art Gallery,
heeft twintig jaar met Soeki Irodikromo gewerkt. Vijftien jaar
geleden sloot hij zich aan bij de gallery. "Soeki en zijn kunst
daar moet je een soort van volwassenheid in kunst doormaken om zijn
werk goed te kunnen appreciëren. Qua gelaagdheid, de verhalen in
zijn hoofd en hoe hij die wist neer te zetten. De energie die van
zijn doek af spat. De kleurencombinatie; het zijn elementen die
niet gemakkelijk na te bootsen zijn", zegt Nouh Chaia
bewonderend.
Zo vertelde de kunstenaar haar toen hij bezig was met het
Gunungan-monument op het Sana Budaya-complex dat de middelen
ontbraken. "Maar dat weerhield hem er niet van om door te gaan,
omdat het doel bereiken voor hem belangrijker was." Op het complex
staat een kunstacademie die naar hem is vernoemd. Met de school
wilde Irodikromo voorkomen dat de Javaanse cultuur verloren gaat.
"Zijn originele visie was dat mensen geld zouden kunnen verdienen
als ze hun traditionele kunst- en craft-cultuuruitingen konden
overdragen middels trainingen. Dingen als janur vlechten, keramiek
en batik."
Soeki heeft volgens Nouh Chaia geschilderd totdat hij zijn
penseel niet meer kon vasthouden. Ondanks de verwarrende tijden met
de Covid-19 pandemie en de economische situatie in het land wil de
galerie de artiest op een speciale manier gedenken. In de galerie
is er een tafel neergezet waar mensen hun herinneringen aan hem in
welke vorm dan ook kunnen aanbieden. Het is ook mogelijk digitaal
een geste te doen Alle aangeboden stukken en verhalen zullen in een
map verzameld worden om de kunstenaar op een bijzondere manier te
kunnen eren.
Soekidjan Irodikromo werd op 20 juni 1945 geboren te Pieterszorg
in het district Commewijne. Hij begon zin carrière in de tijd van
onder anderen Erwin de Vries, Ruben Karsters, Rudi de La Fuente en
Paul Woei. Irodikromo volgde in Paramaribo de CCS-school voor
Beeldende Kunsten van 1963 tot 1967. Daarna deed hij van 1967 tot
1972 aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam de vrije
opleiding schilderen en grafiek. Ook volgde hij in de tussentijd
van 1971 tot 1972 een opleiding voor keramiek. Hij deed aan de Asri
in Jogjakarta de batikopleiding. Irodikromo is de eerste
Surinaams-Javaanse kunstenaar die traditie en moderniteit in een
geheel eigen idioom wist samen te brengen. Na terugkeer uit
Indonesië introduceerde hij het batikschilderen in Suriname. Zowel
in zijn batikdoeken als zijn olieverfschilderijen en zijn keramiek
(vazen en beelden) bereikte hij een grote productie van bijna
constante kwaliteit. Zijn werk bevindt zich in collecties verspreid
over de hele wereld. Hij illustreerde ook veel boeken.
Gerelateerde artikelen