Lokaal initiatief voor behoud mondiale bosstatus
18/01/2021 17:11
-
Euritha Tjan A Way
PARAMARIBO -
Suriname behoort tot de weinige landen met een High Forestation Low Deforestation-status. Iedereen heeft een rol te vervullen in het streven dat zo te houden. De Amazon Conservation Rangers (ACR’s) zijn lokale inheemsen of marrons die gekozen zijn door het traditioneel gezag om ook daar invulling aan te geven via bosmonitoring en managing. Via het Amazonia 2.0 project werden de sterkten en zwakheden van dit systeem onderzocht.
"Het lijkt er op alsof mensen ons niet serieus nemen", zegt
Domitsio Sedney (23). Hij is al twee jaar ACR in het Matawaigebied
en weet niet of hij daarmee door wil gaan. ACR's zijn door Amazon
Conservation Team Suriname (ACT-S) getraind om de activiteiten in
hun eigen omgeving in kaart te brengen, te monitoren en te
controleren. Er worden ACR-programma's uitgevoerd in Kwamalasamutu,
Sipaliwini, Pelelu Tepu, Curuni, Apetina en Matawai.
Omdat er heel veel aan houtkap wordt gedaan in het Matawai
gebied is de focus daarbij ook op het controleren of dat gebeurt
volgens de regels van de Stichting voor Bosbeheer en Bostoezicht
(SBB). Die regels hebben tot doel om door geplande houtkap te komen
tot duurzame bosexploitatie. In andere gebieden waar bijvoorbeeld
aan goudwinning wordt gedaan, wordt gekeken naar waterkwaliteit
door omkwikvervuiling en ook het spotten van wild dat door
goudwinning en ontbossing steeds verder het bos ingaat of juist
steeds dichterbij de dorpen te zien is. Beide met alle gevolgen van
dien.
Covid-19
De onvrede van Sedney ligt erin dat de rangers, die voordat het
Matawai gebie¬d meedeed aan het lokale monitoringsprogramma
Indigenous Park Guides werden genoemd, niet serieus genomen worden.
Ook vindt hij dat de monitoringsactiviteiten die door Covid-19 nu
stilliggen in het Matawai gebied kunnen leiden tot activiteiten die
niet gecontroleerd worden en misschien zelfs illegaal zijn. "Wij
zijn getraind door SBB om na te gaan of de bedrijven die in ons
gemeenschapsbos werken dat wel volgens haar regels doen. Maar als
we zaken merken mogen we het officieel niet doorgeven aan de
instanties. We moeten het slechts melden aan het traditioneel gezag
en dan weet ik niet wat ermee gebeurt, want het gezag bepaalt of
het doorgegeven wordt", zegt Sedney nogal moedeloos.
Terrastories
De tweestrijd waarin hij verkeert is niet onbekend. Aankomende
ACR's worden door het traditioneel gezag aangewezen, en door ACT
getraind en daarna mogen ze data verzamelen. Deze worden in een
datasysteem ingevoerd, maar mogen alleen gedeeld worden met derden
als daarvoor toestemming wordt verleend. Het zijn immers data van
de gemeenschap. Naast bosmonitoring zit daar ook bij de locatie van
kostbare edelmetalen, van medicinale planten en ook waar de plekken
in het dorp liggen die als cultureel waardevol gezien worden. Een
positief uitvloeisel van dit project zijn de Terrastories, waarbij
traditionele verhalen en overleveringen van de Matawai
gedocumenteerd en opgeslagen zijn voor het nageslacht.
Sedney: "Er wordt heel veel aan houtkap gedaan in ons gebied.
Buitenlandse bedrijven zijn bezig in ons gemeenschapsbos en de
trucks rijden constant weg met hout. Wij als ACR's deden vóór
Corona nog de controle of alles volgens de regels van SBB
geschiedde. We hebben daarbij zaken geconstateerd, maar omdat we
niets kunnen doen met wat we weten en we daardoor dus geen
oplossing kunnen brengen hierin hebben mensen geen geloof meer in
wat we doen. Als we een krutu beleggen blijven mensen weg,
want we kunnen toch niets veranderen."
Als onderdeel van het Amazonia 2.0 project dat wordt uitgevoerd
in Suriname, Guyana, , Brazilië, Colombia, Ecuador en Peru is in
ons land onderzoek gedaan naar hoe dit systeem functioneert en wat
de wensen zijn van de ACR's. Daarbij zijn ook vergelijkingen
getrokken met de laatste drie landen. De resultaten van het
onderzoek leggen inderdaad de uitdagingen weer die Sedney
bespreekt.
ACT-S-program director Minu Parahoe geeft aan dat de ACR's
eigenlijk door de overheid aangesteld zouden kunnen worden om
ondersteuning te bieden aan SBB. "Want op dit moment is het een
rare gang van zaken. Vaak vragen instanties in binnen- en
buitenland data op die deze rangers verzamelen en met toestemming
delen, maar de rangers die ze verzamelen hebben dus geen wettelijke
basis." Sedney weet niet of hij ranger blijft. Dat hij een bijdrage
wil blijven leveren aan behoud van het bos staat echter buiten
kijf. "Als mensen zien dat je een SBB trui aan hebt, nemen ze je
wel serieus."
Verantwoordelijkheid
In het onderzoek dat is gedaan als onderdeel van het Amazonia
2.0 project dat ACT in Suriname trekt zijn de sterktes en zwaktes
van het systeem aangegeven. Een van de sterkten is dat door mensen
in de gemeenschap te trainen in het monitoren, in kaart brengen en
manager van hun eigen gebied er een voorschot wordt gegeven op het
effectief beleven van de verantwoordelijkheid die meekomt bij het
hebben van rechten op eigen grond, die natuurlijk gemanaged moet
worden. "Maar doordat sommige van deze ACRs al zeven jaar werken
voor hun gemeenschap en weinig tot geen vooruitgang of weinig
impact zien van hun werkzaamheden raken ze soms gedemotiveerd en
stoppen ze met het programma", zegt Parahoe. Daardoor houden de
trainingscycli niet op en is verdieping in de kennis moeilijk te
realiseren.
Vergoeding
Ook dat is in het onderzoeksrapport 'Assessment of the enabling
conditions to articulate existing community based-forest monitoring
experiences in Suriname with the national forest monitoring system'
vermeld. De ACR's krijgen een vergoeding van ACT, maar dat is geen
salaris en moet niet als zodanig gezien worden. "Ze werken niet
voor ACT, maar wij vergoeden hen wel omdat het belangrijk is dat ze
gemotiveerd blijven. Omdat ze voor hun eigen gemeenschap werken en
een belangrijke schakel zijn om ervoor te zorgen dat ons bos en ons
milieu behouden worden, zouden ze door de overheid binnen de
bosbouwwet erkend moeten worden. Dat geeft hen ook uitzicht op
bijvoorbeeld pensioen. Dat zijn zaken die wij niet in orde kunnen
maken."
Hoewel het ACR-programma kampt met grote uitdagingen is het niet
allemaal kommer en kwel. Olband Shanaupe (23) is al een jaar Amazon
Conservation Ranger in het Tepu gebied. "Ik ben zeer blij met mijn
werk. Ik bekijk of de zaken met betrekking tot het in stand houden
van het bos hier volgens de regels gaan, ik verzamel data van de
rivieren en zet die in het systeem. Ik leer hoe om te gaan met
data, verzameld met de GPS en ook andere programma's." Shanaupe is
vooral blij dat hij een bijdrage levert aan het instandhouden van
zijn eigen leefomgeving. "Vooral het opslaan en doorsturen van
data, vind ik prettig, want dat heeft een meerwaarde voor onze
gemeenschap.". Hij zegt geen last te hebben van de Covid-19 regels
en werkt gewoon door. Alleen is op dit moment geen begeleiding en
training mogelijk vanwege de beperkte vluchten tussen Paramaribo en
het achterland.-.
In Suriname zijn motivatie en goed gedrag de belangrijkste
vereisten om monitor (algemene naam die gebruikt wordt om degene
die het werk doen zoals de ACR's aan te duiden) te zijn. Enige
geletterdheid is vereist, zoals kunnen lezen, maar niet alle
monitors communiceren in het Nederlands, maar wel in hun lokale
taal. Daarentegen hebben monitoren in Peru en Colombia een relatief
hoge opleiding. bijvoorbeeld in Colombia, hebben ze een technische
universitaire titel en in Peru worden ze gedeeltelijk geselecteerd
op basis van hun academische achtergrond.
Een ander belangrijk verschil tussen ervaringen is dat
monitoringactiviteiten in Suriname gericht zijn op het in kaart
brengen en verzamelen van gegevens over gebieden die door de
gemeenschap worden gebruikt als mechanismen voor
belangenbehartigings om hun officiële recht op land te krijgen. In
Peru, Ecuador en Colombia is dit niet per se een probleem en als
zodanig richt het toezicht zich op kwesties als transparantie van
landgebruik en bescherming tegen bosinbreukactiviteiten.
Een ander cruciaal verschil is de nationale accreditatie van
de monitoren. In Suriname en Colombia hebben waarnemers geen
nationale accreditatie, in Peru en Ecuador wel. Dit heeft invloed
op hun werkzaamheden in landgebruik en beleidsvorming. Ten slotte
hebben waarnemers in Suriname op sommige cruciale plaatsen waar er
bedreigingen zijn voor het bos , anders dan in de andere landen,
een beperkt mandaat om waarschuwingen te melden vanwege de
traditionele gezagsverhoudingen.
Gerelateerde artikelen