Collectief drama, collectieve schuld
24/01/2021 00:00
-
Valerie Fris
PARAMARIBO -
Wanneer er iets gebeurt in de samenleving zijn we geneigd te generaliseren en de beschuldigende vinger te wijzen richting een toevallige ‘dader’. Veel minder zijn we geneigd de waarschuwingssignalen op te vangen en nog voor zaken exploderen in te grijpen. Zeker bij mentale problemen komt hulp soms te laat. Dat geldt ook voor Donovan Manhoef die het leven van zijn dochter nam.
"Zondag heeft Cherylee mij via video call gebeld omdat
ze mij wilde zien en om mij te groeten want ze zou naar haar vader
gaan. Toen heeft ze mij gevraagd als ze donderdag, als ze terugwas,
bij me mag komen dan zouden we koekjes bakken en mama zou bamie
maken voor ons."
Uculencia Scheek, vriendinnetje van Cherylee Manhoef, vertelt al
huilend en bevend dat Cherylee haar beste vriendin is geweest en
net als een zus was. "Als de school straks begint, ga ik haar niet
meer zien en ik mis haar nu al zoveel", zegt ze bijna
onverstaanbaar door het vele snikken.
Uculencia zegt dat Cherylee heel veel van haar konijnen, de
kippen van haar opa, zwemmen en bakken, maar het meest van dansen
hield. "Ze was heel lief, grappig en ze hield van lachen. Ze is nu
een engel geworden."
De afgelopen week werd Suriname opgeschrikt door het nieuws dat
de ontzielde lichamen van de al dagen vermiste Donovan en Cherylee
Manhoef waren gevonden te Wi Sa Wini nabij Powaka. Volgens het
bericht van het Korps Politie Suriname deed de familie van Cherylee
vorige week aangifte van vermissing van het meisje bij de Militaire
Politie (MP) nadat de vader, die militair was, het meisje niet
volgens afspraak op 11 januari terug had gebracht bij haar
moeder.
Na verkregen informatie begaf de MP, ondersteund door leden van
de afdeling Kapitale Delicten, zich op 18 januari naar het district
Para. Daar werd te Wi Sa Wini het ontzielde lichaam van Donovan in
zijn voertuig aangetroffen. Het vermoeden bestaat dat hij een
verdelgingsmiddel heeft ingenomen. De MP kamde het gebied verder af
en trof niet ver van de auto ook het ontzielde lichaam van Cherylee
aan. Het lichaampje was aangevreten door aasgieren.
Kerkelijke jeugd
Een jeugdvriend van Donovan, die niet bij naam wil worden
genoemd, zegt het vreselijk te vinden wat zich heeft afgespeeld.
Samen met zijn tweelingbroer waren zij trouwe bezoekers van de
jeugdclub van de Betlehemkerk. "Wij waren bezig met het woord van
God en gingen vaak naar verschillende kampen onder leiding van
dominee Stewart. Dit onderricht heeft mij gemaakt tot wie ik nu ben
en daarom doet het heel veel pijn wat zich heeft afgespeeld omdat
je ervan uitgaat dat met de richtlijnen die wij toen gehad hebben
het wel goed zou komen met eenieder."
Donovan wordt door zijn jeugdvriend omschreven als een
hartelijke jongen, vriendelijk en goedlachs. "Hij was iemand die
altijd veel grappen maakte en we hebben heel leuke gesprekken gehad
en daarom is het een shock voor eenieder van ons die in de
club zat." De vroegere clubleden hoorden over het bericht van de
vermissing van hem en zijn dochtertje maar hadden verwacht dat het
wel goed zou komen. "Achteraf begrepen wij dat hij het moeilijk had
nadat hij niet meer met de moeder van zijn dochtertje was maar dat
neemt niet weg dat je nooit tot zo een daad overgaat."
De jeugdvriend vindt het extra jammer omdat Surinaamse mannen
vaak al neergezet worden als slechte vaders, uitlopers en beulen
die hun vrouwen fysiek en geestelijk mishandelen. "Vandaar dat het
heel veel pijn doet als man, want niet alle mannen zijn zo." Hij
heeft Donavan gekend als een vriend die niet snel zijn emoties liet
zien en daarnaast toch vrij agressief uit de bocht kon komen. "Hij
sprak vrijwel nooit over wat hem irriteerde."
De jeugdvriend adviseert de mannen in de samenleving om hulp te
zoeken als het moeilijk gaat in hun relatie. "Praat met iemand
erover maar laten de kinderen niet de dupe worden van
relatieproblemen. Wij moeten het niet overlaten aan een instantie
of de overheid om te zorgen voor verbetering maar iedereen moet er
wat aan doen. Het begint bij het opvoeden, leer je kinderen om
iedereen met respect te behandelen, leer je zonen om vrouwen te
koesteren. Ook op school moeten zulke lessen geïntegreerd worden.
Dit is een hard, pijnlijk en zwaar leermoment maar laten wij er
werkelijk wat aan doen."
Te laat
Ook dominee Michael Stewart heeft Donovan gekend, niet alleen
als jeugdige toen hij bij hem in de jeugdclub zat, maar hij is ook
de voorganger in het Nationaal Leger. De predikant is zichtbaar
aangeslagen door dit nieuws. Hij vertelt dat Donovan bij hem zijn
belijdenis heeft afgelegd. "Ik heb hem ervaren als een behulpzame,
beleefde en meegaande jongen en daarom ben ik helemaal
geschokkeerd."
De dominee geeft aan dat hij het nieuws over zijn vermissing te
laat vernam. Hij zou anders met hem hebben gesproken, omdat hij op
de hoogte was van zijn relatieproblemen. Hij kon wel een bepaalde
ingang vinden bij Donovan dus gelooft hij dat die mogelijk op
andere gedachten kon zijn gekomen. "Toen ik belde was zijn telefoon
al uit. Ik zit te denken wat er allemaal in hem is opgekomen dat
hij overgegaan is tot deze daad. Dat zou de normale Donovan nooit
doen. Ik ben geestelijke en ik geloof dat één of andere kwade macht
totaal heeft overgenomen zodat hij is overgegaan tot deze
vreselijke daad. Geen enkele vader gaat met normaal verstand dit
doen met een kind dat zich veilig voelt bij hem, van hem houdt en
naar hem opkijkt. Er moet iets zijn gebeurd dat er een overname was
dat hij tot zoiets is overgegaan."
De geestelijke begrijpt dat iedereen die dit hoort een soort
oordeel klaar heeft, maar de samenleving gaat eraan voorbij dat ook
hij een moeder heeft, ook hij familie heeft. Hij betreurt het dat
er niet wordt gekeken naar de familie Manhoef want leedverzachting
zou aan beide families geboden moeten worden. "Voor hen is het ook
een dubbele klap want zij zijn niet alleen hun zoon kwijt, maar ook
hun kleinkind."
De dominee geeft aan dat de 78-jarige moeder van Donovan,
Mildred Manhoef, haar kinderen een goede opvoeding heeft gegeven,
dus dit heeft ze zeker niet verdiend. En zij voelt zich nog meer
gepijnigd omdat de samenleving hen neerzet als de schuldigen. "Wij
als samenleving moeten waken en alert zijn als het komt op de
mensen om ons heen, wij moeten signalen kunnen opvangen. Donovan
kon geen richting meer geven aan zijn leven, zijn eigen denken en
zijn mentale gesteldheid, maar wij moeten omzien naar onze mensen
en tot ze praten."
De dominee zegt dat mentale problemen die eventueel tot suïcide
en moord kunnen leiden niet alleen een probleem zijn van de
gewapende machten, zoals nu vaak wordt beweerd. "Wat Donovan is
overkomen heeft niks te maken met het feit dat hij bij een
gewapende macht werkte, want Donovan heeft waarschijnlijk geen
wapen gebruikt maar een verdelgingsmiddel ingenomen."
Project
"Als legerpredikant ben ik een paar jaar hoofd Personeelszorg
geweest en los van het feit dat ik geestelijk zaken bekeek, moest
ik ook de rechten en plichten van de medewerkers (militairen)
bekijken. Ik merkte toen inderdaad een aantal zaken en heb een
project geschreven: 'No las ati, yepi de'. Ik stond op het
punt om dat project te implementeren toen ik ontlast werd uit die
functie. Ik zou blij zijn als men terug zou kunnen gaan naar dit
project en het laat implementeren."
In dat project heeft de dominee, zegt hij, mogelijke oplossingen
aangedragen voor de mentale problemen bij bijvoorbeeld de
militairen. Echter, deze oplossingen kunnen ook de rest van de
samenleving tot hulp zijn. Stewart zegt heel bedroefd te zijn en
vindt dit heel betreurenswaardig vooral omdat hij in Donovan heeft
geïnvesteerd als geestelijke sinds zijn jeugd. Hij geeft nog als
laatste mee dat er altijd een oplossing is voor welk probleem dan
ook. "Het is misschien makkelijker gezegd dan gedaan maar het is
echt zo."
Professionele hulp
Psycholoog Mae-Ann Haime van Molemann Mental Health geeft aan
dat mensen die suïcidale gedachten hebben of suïcidaal gedrag
vertonen, vaak het gevoel hebben dat er geen uitweg is in hun
situatie. In sommige gevallen is het een impulsieve daad, een
opwelling van emotie, zoals bijvoorbeeld jaloezie, wraak of
onmacht. "In dit droevige geval, waarin ook zijn dochter haar leven
is ontnomen, lijken er enige aanwijzingen te zijn voor de laatste
reden."
Haime verduidelijkt dat het niet altijd zo is, dat er signalen
worden afgegeven. Hiermee is zij op één lijn met dominee Stewart
die zegt dat het moeilijk is signalen op te vangen vooral wanneer
er geen dagelijks contact is met de persoon. De psycholoog legt
verder uit dat als er al een signaal wordt afgegeven, het kan
variëren van herhaaldelijke signalen tot een waarschuwing of
dreigement. "Maar hoe groot het risico is dat iemand daadwerkelijk
tot daden overgaat, is soms moeilijk in te schatten. De harde
realiteit wijst uit dat als iemand het echt wil doen, hij/zij het
ook zal doen. De eindverantwoordelijkheid voor iemands daden kunnen
we bij niemand anders leggen dan die persoon zelf. Als omgeving
kunnen we er wel voor de persoon zijn door een luisterend oor te
bieden en samen hulp te zoeken."
De psycholoog geeft als tip mee aan personen die denken in een
uitzichtloze situatie te zitten dat goed contact met naasten een
belangrijke beschermende factor is. "Het kan verlichtend werken als
de persoon in kwestie een open gesprek kan hebben met iemand die
hij of zij vertrouwt, waarin de persoon zonder oordeel de zware
gedachten en gevoelens kan bespreken." Voor de bredere gemeenschap
is het volgens Haime dus belangrijk dat zo iemand ergens terecht
kan, waar zo iemand met begrip wordt ontvangen door eventuele
lotgenoten en professionals. Zij hebben iemand nodig die weet in
welke gemoedstoestand zij op dat moment verkeren en ze daar als het
ware kan 'ontmoeten' om ze erdoorheen te kunnen begeleiden.
Praten over zelfdoding? Ga naar uw huisarts of bel
PCS 477190* of de crisishulplijn 114. *van maandag tot en met
vrijdag van 07:00 tot 15:00 uur
Gerelateerde artikelen