Piraterij: Tussen leven en dood op zee
14/03/2018 16:00
ACHTERGROND -
Drie overvallen of pogingen daartoe binnen afzienbare tijd hebben
schokgolven doen gaan door het visserskorps. Een vrij lange
periode van relatieve rust is abrupt tot een einde gekomen, met als
dieptepunt de dood van Andy Skeete, kapitein op de ‘Treasure
man’. Vissers roepen om veiligheid, maar het blijkt dat zij die zo
graag gewilde veiligheid grotendeels zelf in de hand hebben. Los
van de piraten wordt nog een vijand benoemd; ‘I’m telling you man,
the sea is corrupt!’
Tekst: Gerold Rozenblad - beeld:Irvin
Ngariman & dWT archief
Het is dat de maan enig licht over de zee straalde, anders kon
de bemanning van de SK vissersboot 'Brian' het verhaal van woensdag
28 februari mogelijk niet navertellen. Op een goed moment zagen zij
een andere boot op zeer korte afstand. Maar het feit dat het totaal
geen licht droeg, deed gelijk alle alarmbellen afgaan. Precies een
week daarvoor was een collega al overvallen. Kordaat werd het touw
van het te water zijnde net doorgekapt en de kapitein voer op volle
kracht af op wat inderdaad piraten bleken te zijn. De dappere
kapitein komt ondertussen op adem bij familie in Guyana, maar zijn
broer die ook kapitein is op een andere boot vertelt het verhaal.
"He went on them full trottle. He tried to ram and sink
them." De rampoging mislukte echter, omdat de boten te dicht
op elkaar waren. "Hij had niet genoeg vaart", legt de kapitein uit.
Wat zich afspeelde was een gevecht van botsende boten op leven en
dood, waarbij de platliggende bemanning onder vuur genomen werd
door de piraten. "If they came on his boat they would have
killed all of them for sure", legt de broer nu uit. Dat het de
'Brian' lukte om de overvallers te ontlopen, komt omdat de boot
toegerust was met een dubbele motor. "So his boat had the power
to outrun them. But he fought for his life."
Moeilijk
De man die het verhaal vertelt, wil zijn naam niet in de krant,
"because things are dangerous." En dat is een belangrijke
reden waarom volgens kolonel Jerry Slijngard, piraterij moeilijk
wordt aangepakt. De baas van de Kustwacht zegt dat vaak uit vrees
voor represaille de vissers bang zijn informatie aan de
autoriteiten te geven."Vrees voor eigen leven, maar ook om
bedreigingen die lopen tot aan familie in Guyana." Slijngard erkent
dat de drie boten die de Kustwacht ter beschikking heeft, ver van
voldoende zijn om de territoriale wateren van Suriname te
beveiligen, maar hij zegt dat gepoogd wordt ook op andere manieren
toch de veiligheid te vergroten. Overigens patrouilleert de
Kustwacht ook in het Marowijnegebied waar de overvallen hebben
plaatsgevonden. Slijngard hamert erop dat veel zal blijven afhangen
van de informatie die de vissers zelf geven. En daar wordt nu over
gesproken.
"Ik denk dat het een gericht schot was.
Slijngard zegt dat de overvallen die jaren terug schering en
inslag waren aan de Guyanese kant van de kust zijn ingedamd, omdat
nauw wordt samengewerkt met de buitenlandse collega's die voldoende
boten hebben. "Dus komen ze niet langer vanuit Guyana, maar gaat
het nu om hier gevestigde personen die de overvallen plegen." En
zij moeten dus bekend zijn bij de slachtoffers. Het is speculatief,
maar mogelijk is dat de reden waarom de 32-jarige Andy Skeete,
kapitein van de 'Treasure man' op 21 februari werd doodgeschoten.
Shaquille(23), een van de vier bemanningsleden vertelt: "We waren
al tien dagen op zee en waren bezig de netten op te halen om
richting Paramaribo te varen." De mannen waren na middernacht in
het pikdonker bezig hun werk te doen, toen zij plotseling een schot
hoorden. "Ik denk dat het een gericht schot was. De kapitein stond
bij de lantaarn en hij werd geraakt, maar dat wisten wij pas
achteraf." De kapers kwamen aan boord en begonnen de bemanning te
mishandelen met de platte kant van houwers. "Het waren Guyanezen.
Ongeveer zes of zeven gemaskerde mannen in ondertussen drie boten."
De mishandeling duurde ongeveer een kwartier. Daarna moesten de
bemanningsleden beurtelings de vangst en waardevolle spullen zoals
water, diesel, de motor en de vangst verzamelen en overdragen.
Geen kracht
meer
Dat duurde bijkans een uur. Vervolgens werd het tuig twee
uurlang gesleept tot aan de kustlijn en daar achtergelaten met een
ondertussen lek geslagen boot. De kapitein was ondertussen bezweken
aan bloedverlies. "We gingen aan land en begonnen westwaarts te
lopen", vertelt de visser. Na enige tijd leek het niet de goede
richting te zijn en keerden de mannen op hun schreden terug. "We
hebben die avond op de boot geslapen bij het lijk van de kapitein."
De volgende dag werd de reis in oostelijke richting voortgezet. Een
droge cocosnoot die in vieren gedeeld werd, was een rijke
aanvulling op de drie blikjes sardien die de kapers hadden
achtergelaten en de vorige dag reeds waren verorberd. "Ik had
constant honger en steeds het beeld van mijn moeder voor ogen",
blikt de jongeman terug. "Ook probeerde ik niet gewond te raken.
Want we hadden de afspraak gemaakt elkaar zoveel als mogelijk te
steunen om het met zijn vieren te halen. Maar als eentje niet
langer meekon, zouden we hem onverbiddelijk achterlaten." Op de
derde dag voorzag hetlot dat een vissersboot vrij dichtbij de
kustlijn werd gezien. "We hadden eerder andere boten gezien, maar
die waren te ver weg." De mannen besloten ervoor te gaan en te
proberen de aandacht van de collega's te trekken. Het was waden
door de modder en dan zwemmen en roepen."Tot we opgemerkt werden.
Ik weet niet wat er zou gebeuren als ze ons niet hadden gezien,
want ik had geen kracht meer. Echt niet."
Geen bewapening
De twee bekende voorvallen en een derde die de pers niet haalde,
doen Mark Lall, secretaris van het visserscollectief, gelijk
oproepen tot gezamenlijke acties om het probleem vroeg de kop in te
drukken. "Vroeger gebeurden deze dingen in de omgeving van de
Corantijn. Het is gestopt nadat wij samen met de autoriteiten
patrouilleerden. Vijf booteigenaren stelden hun vaartuigen ter
beschikking en het is ons zelfs gelukt kapers op heterdaad te
betrappen. Zo is het collectief trouwens ontstaan." Lall
bekritiseert de Kustwacht niet, "want die heeft maar drie boten."
Maar hij verwacht meer actie van de Maritieme politie en de
Marine.
"I tell you man, the sea is too corrupt!"
Het Vissercollectief gaat er alles aan doen om weer gezamenlijk
op te treden."Want daar schort het aan. Als we de handen ineen
slaan moet het lukken", bepleit hij. De autoriteiten zullen
benaderd worden. Echter, Slijngard denkt niet dat het een goed idee
is om ook de Maritieme politie en de Marine te betrekken. "Die
hebben specifieke taken", zegt hij voorzichtig. Waar hij en Lall
het wel over eens zijn, is dat het geen goed idee is de vissers te
bewapenen, zoals weleens wordt geopperd. Lall wil niet zeggen welke
minister, maar zegt dat een "paar kabinetten terug" een minister
opperde dat elke boot wordt voorzien van een riot gun. "We hebben
dat afgewezen. Want je weet maar nooit wat zij gaan doen met het
wapen", klinkt het donker. Terwijl Lall en Slijngaard praten over
oplossingen van het probleem, beroert de eerdergenoemde anonieme
kapitein een voor hem belangrijke reden waarom piraterij ontstaat.
"I tell you man, the sea is too corrupt!"
De uitlating van de visser brengt herinneringen aan de
presentatie van minister Soerish Algoe van Landbouw Veeteelt en
Visserij (LVV) eind november in de assemblee. Volgens Algoe is een
bende actief die vergunningen valselijk verstrekte aan vissers. Zo
erg dat in Guyana 84 boten voorzien waren van een vergunning. Ook
bleken boten hetzelfde volgnummer te hebben, waardoor meerdere
boten op dezelfde vergunning uitvaren. Algoe zou ook de hulp van
Defensie hebben ingeroepen om deze zaak in kaart te brengen. Hij
maakte bekend dat per 15 januari alle vergunningen vervallen zouden
zijn en de boten moesten zich opnieuw registreren, in een poging
wildgroei tegen te gaan. Over dat laatste hebben kenners twijfels.
"Heb je een klacht gehoord?", vraagt een deskundige. "Het zijn
continue bedrijven en als dat was gebeurd, zou je zeker geklaag
hebben gehoord. Als er een maatregel is getroffen, is het in elk
geval niet op die manier gebeurd dat op dezelfde datum geen enkele
boot meer over een vergunning beschikte."
Corruptie
"If a man cannot put food on his family table, it does not take
much to turn him bad."
Dezelfde deskundige zegt dat formeel er ongeveer vierhonderd SK
boten moeten zijn. Met de door Algoe onthulde corruptie wordt het
werkelijke aantal dat in Surinaamse wateren kan vissen, geschat op
een kleine zeshonderd. En dat is teveel. Daar zou de anonieme
kapitein nog mee kunnen leven, maar hij wijst op een voor hem
groter gevaar, namelijk trawlers die vergunning hebben om voor de
Surinaamse kust te opereren. Bronnen die de krant aanboorde geven
aan dat inderdaad ongeveer 35 trawlers actief zijn."Maar zij zouden
in veel dieper water moeten vissen dan de SK boten. Het zou geen
issue mogen zijn, maar het gebrek aan controle maakt dat deze
trawlers vaak wel in de SK-wateren hun netten uitzetten." Met het
voor de SK-boten negatieve resultaat. "That is killing
us", briest de kapitein. "I'm doing this for 25 years now
and the numbers keep going down before my eyes." En precies in
deze situatie ziet hij een goede voedingsbodem voor
piraterij."If a man cannot put food on his family table, it
does not take much to turn him bad." Maar misschien hoeft over
de trawlers straks minder of geen klacht gehoord te worden.
Slijngard maakt er melding van dat het Vessel Monitoring System
(VES)in feite klaar is voor invoering. Dat project houdt in dat
elke boot wordt voorzien van apparatuur waarmee die te volgen is.
Daarmee wordt het onmogelijk gemaakt dat meerdere boten varen op
een enkele vergunning en het heeft ook gevolgen voor de veiligheid,
hoewel het systeem meer bedoeld is voor de regulering van de
visserij. Het is apparatuur dat ook op de trawlers zal worden
bevestigd. "Daarmee weten we te allen tijde waar elke boot is. Dus
dat werkt niet alleen op de veiligheid, maar daarmee is ook te zien
of die boot buiten zijn zone is geweest. Ik denk dat daarmee een
behoorlijk stuk controle wordt toegepast." Slijngard geeft aan dat
nog een aantal "administratieve handelingen" moet worden gepleegd
waarna het project gelanceerd kan worden en de zee daarmee stukken
"betrouwbaarder" kan zijn. Dat zal Shaquille nu kennelijk een worst
wezen. De zee was voor hem een plek van rust. "Je had niet die
toestanden waar je mee geconfronteerd wordt in de stad." Hoewel hij
dit werk nog geen jaar deed, begon het de laatste tijd reeds te
kriebelen wanneer hij vier of vijf dagen op de wal was. Echter nu,
nadat zijn kapitein voor zijn ogen is doodgeschoten, is vissen voor
hem geschiedenis. Wat hem nog meer steekt, is dat de booteigenaar
geen vinger uitstak om te delen in de dokterskosten. "We waren nog
in het proces van het nemen van een verzekering." Nu wordt gezegd
dat de eigenaar afspraken had met de kapitein en niet met de
bemanning. Met dat erbovenop is de deur definitief dicht voor
Shaquille. "Laat anderen het maar doen. Ik ga niet terug."◊
Dit artikel is verschenen in de weekendbijlage van 10
maart
